Volleybal is een fantastisch spel met veel subtiliteiten die van deze sport een spektakel maken. Het team moet er staan om de wedstrijd naar de hand te zetten. Ik sprak met Martijn Colson. Hij is familie van me en speelt al jaren mee aan de top in België en in de nationale ploeg. Dit jaar speelt Martijn bij Maaseik. Het is door naar de matchen te kijken als toeschouwer dat ik veel heb geleerd over het spel, de teams en de link met je carrière.
Ik nodigde Martijn uit voor een interview. Dit zijn de onderwerpen waarover ik hem vragen stelde, omdat ik er een link in zag met werken in een team:
Communicatie
Op het veld kan je als volleybalspeler snel en efficiënt communiceren met je teamgenoten. Deze communicatie verloopt volledig binnen het eigen team, zonder dat de tegenpartij dit kan horen, of er zich in kan mengen.
Wat zijn de voordelen die jij ziet aan deze vorm van communicatie binnen het team?
Je kan snel een eenvoudig communiceren met je team. De communicatie verloopt niet altijd verbaal, vaak gebruiken we tekens. De taken van elk teamlid zijn gekend, en iedereen blijft binnen zijn rol. Doordat we elkaar en elkaars rollen goed kennen, kunnen we anticiperend werken. Dit stelt ons dan weer in staat om snel aan te passen aan de sterke of minder sterke punten van een teamlid.
We communiceren snel over hoe we een situatie gaan aanpakken. Daarna vertrouwen we er op dat elk van de teamleden zijn rol invult. We hebben niet de tijd om te controleren of iedereen op zijn plaats staat. Door dat te controleren zouden we teveel tijd verliezen. Je kan je overigens niet op je eigen taak concentreren als je met de ander bezig bent.
In je carrière is het net zo. Wanneer je in een team werkt blijf je ook in je eigen rol. Het is het vertrouwen dat de anderen hun rol wel zullen opnemen dat een team extra performant maakt. Het is door goede communicatie dat iedereen weet waar de ander staat in het project en waar de andere mee bezig is. Dit stelt het team in staat om processen op elkaar af te stemmen.
Strategische beslissingen
Het spel heeft bij volleybal een zeer hoog tempo. Het team moet altijd in een alerte staat verkeren. Als dit niet zo is kom je te laat als de tegenstander onverwacht de bal over het net slaat. Hetzelfde gaat zo mogelijk nog meer op voor het terugslaan van de bal.
Hoe ga jij om met de snelle beslissingen die moeten worden genomen?
Het team begint aan een wedstrijd met een basis idee. Dit verandert tijdens de wedstrijd doordat we inspelen op de veranderende omstandigheden. Hoe we op een bepaalde omstandigheid reageren heeft veel te maken met de training en ervaring die we hebben opgedaan. Tijdens een wedstrijd sta je altijd onder tijdsdruk. Daarom werken we zo veel mogelijk anticiperend. We gaan er soms vanuit dat een speler de bal op een bepaalde plaats zal slaan. Dat weten we uit onze training en ervaring. Dan lopen we op voorhand al naar die plaats. Wachten tot na de pass kan niet, want dan ben je te laat. Wachten op elke beweging en er dan op reageren zou het spel veel te hectisch maken en in het honderd sturen. Dat reactief spelen zorgt alleen voor meer stress.
Ook jij hebt er belang bij om niet reactief te werken, maar proactief. Als je altijd in reactieve modus werkt, dan doe je niets anders meer dan brandjes blussen. Er is met die manier van werken geen tijd om planningen op te maken, en al helemaal niet om strategisch te werken.
Vertrouwen en inspelen op sterktes van teamleden
Martijn, op het niveau dat jij speelt is het belangrijk je teamgenoten te vertrouwen en hun sterktes te erkennen. In een ‘noodgeval’ moet je er op vertrouwen dat het team elkaar zal helpen. De coach kan niet elk teamlid micro managen. Elk lid van het team moet het vertrouwen krijgen van het volledige team. Het is belangrijk dat iedereen weet wat de sterke en minder sterke punten zijn van elke speler.
Hoe gaat het team er mee om als een speler een minder goede dag heeft? Nemen ze zijn taak over, of ondersteunen ze deze speler om zijn motivatie en zelfvertrouwen weer op te krikken?
Er zijn drie manieren waarop we dit in het team opvangen:
- De taak van die speler verlichten. Vaak wil dat zeggen dat we een stuk van zijn terrein overnemen.
- Het team bestaat niet uit 7, maar 12 spelers. Als een speler het moeilijk heeft kan hij dus vervangen worden. Deze time-out geeft de speler de kans om even het hoofd leeg te maken en zijn focus weer bij de wedstrijd te brengen. Vaak kan de speler daarna weer in het spel komen.
- Soms laten we de speler het ook gewoon oplossen. We zijn er dan van overtuigd dat de speler de capaciteiten heeft om er zonder hulp bovenop te komen. Dit vertrouwen is noodzakelijk.
Het is aan de coach om een visie op te stellen en een gemeenschappelijk idee te vormen waar het team voor wil gaan. Eenmaal de visie duidelijk is en het team er achter staat is controle overbodig.
Op het werk heb je niet zomaar iemand op de bank zitten die het even over kan nemen op een minder goede dag. Het team kan echter wel een mindere dag van één persoon opvangen. Het is belangrijk dat het om nu en dan een slechte dag gaat. Net als in het volleybal kan 1 teamlid met een negatieve instelling de moraal van het hele team onderuit halen. Voor managers en teamleiders is het soms moeilijk om de controle los te laten. Het komt er dan op aan om ‘de speler’ te vertrouwen en taken te delegeren.
Spelen als je een slechte dag hebt
Volleybal leert de spelers vastberadenheid en vasthoudendheid. Ik heb teams gezien die hun eigen schip doen zinken, zelfs vanuit een voorsprong. Ze verliezen enkele punten en plots staan ze achter. Dit kan de moraal van een team volledig onderuit halen, of ze vragen een time-out aan en werken als team aan een oplossing.
Je speelde bij Asse Lennik, Antwerpen en ook bij de nationale ploeg. Wat zijn jouw ervaringen hiermee in de verschillende teams waarin je gespeeld hebt? Wat is de rol van de coach hier?
Er is in topsport geen sprake van opgeven. Het verschil zit in spelen onder druk of ontspannen spelen. Het belangrijkste is dat je eerst je eigen problemen aanpakt. Op dat moment ben je wel minder aandachtig voor de andere teamleden. De aanpak hangt vooral af van je eigen persoonlijkheid en de aanpak van de coach. De coach moet zijn team zeer goed kennen.
Het is belangrijk dat het team uit een gezonde mix bestaat, zo kan een speler met een mindere dag profijt halen uit persoonlijkheid van een andere speler. Op andere dagen kan dat omgekeerd zijn.
Professioneel gezien is dit belang van het team even groot. Werken in een team waar de leden elkaar aanvullen staat garant voor een stabiel team. Een team met allemaal dezelfde types kan nooit lang goed draaien.
De coach, of de manager, is de sleutelfiguur die het team weet samen te houden, zelfs als hij zich zorgen maakt. Hoe de coach omgaat met zijn angsten bepaald voor een groot stuk het succes van het team.
Je eigen fouten aanvaarden en aanpakken
Niemand werkt graag samen met iemand die denkt dat hij perfect is, dat is in elk team het geval. Een teamsport leert je samen te werken met anderen. Als je op het veld een fout maakt aanvaard je die fout, je geeft niet de bal of het net de schuld of de lichten. Je aanvaardt je fout en zegt: ‘De volgende zal ik hebben’.
Ik ben zelf perfectionistisch ingesteld als het op mijn eigen prestaties aankomt. Zelfs als ik een geweldige wedstrijd speel kan één fout er voor zorgen dat ik me slecht voel na de wedstrijd.
Het is voor mij vanzelfsprekend dat je eerst in eigen boezem kijkt als je een fout maakt. Je kan niet tien maal zeggen dat een pass slecht was, dan moet je toch eens naar je eigen presteren kijken. Het is frustrerend voor het team als een speler zijn eigen fouten en problemen niet oplost.
Excuses worden binnen het team niet aanvaard. Speel je een slechte wedstrijd omdat je slechte schoenen aan hebt? Gebruik je schoenen dan niet als excuus, zorg dat je de goede schoenen bij je hebt.
Je helpt je carrière niet vooruit door een schuldige te zoeken als iets fout gaat. Je vind sneller een oplossing en krijgt meer respect van het team als je de bereidheid toont je fout te aanvaarden en op zoek wil gaan naar een oplossing.
Het is belangrijk dat je het verschil kent tussen excuses en redenen. Excuses kan je aan de kant zetten, daar ben je zelf verantwoordelijk voor. Bij een reden heb je twee keuzes. Of je legt je er bij neer, of je past de manier waarop je werkt aan om die reden te overwinnen.
Belangrijkste lessen
Hartelijk dank voor dit interview Martijn, je hebt enkele belangrijke inzichten gedeeld die in elk team belangrijk zijn. Ik heb vooral genoteerd dat vertrouwen en bij je rol blijven heel belangrijk zijn.
Je hebt intussen in veel verschillende teams gespeeld, wat zie jij als je belangrijkste les in het werken met een team?
De belangrijkste lessen voor mij zijn tot nu toe:
- In een team neemt iedereen zijn verantwoordelijkheid. Dit wakkert het vertrouwen aan binnen het team.
- Je moet altijd openstaan voor tips en advies waarmee je jezelf kan verbeteren.
- Tegelijkertijd is het ook belangrijk dat je durft opkomen voor je eigen mening
- Je helpt het volledige team door zelf zorg te dragen voor je eigen stuk
- Je helpt jezelf en je team niet door je anders voor te doen dan je bent. Dat kost zeer veel energie die je beter in de wedstrijd steekt. Wees dus authentiek.
Welk van deze overeenkomsten tussen volleybal en je carrière heeft je aan het denken gezet? Laat het weten in de reacties onder dit bericht.