Hoe je hersenen je ambitie saboteren voor een stuk chocoladetaart

Mensen zijn intelligente wezens.  We hebben ruimtereizen, penicilline en het Internet bedacht. We hebben heel wat vooruitgang gemaakt de laatste honderd jaar en beschouwen onszelf daarom als de meest intelligente wezens die ze zijn op aarde.

En toch nemen we dagelijks irrationele beslissingen.

We stellen een doel en werken vervolgens aan totaal andere dingen. We starten een project pas na maanden uitstel, tot het echt dringend is. We doen regelmatig dingen die we ons achteraf beklagen. Maar waarom?

We denken graag dat we logisch en rationeel zijn in ons denken en doen. Als we een probleem tegenkomen, dan denken we na over elke stap nodig om tot een oplossing te komen.  Soms zal het zo wel zijn, hoewel vaker niet dan wel. Vaak handelen we voor we er goed over nagedacht hebben. Het resultaat is dat we iets doen en dan een verklaring zoeken die wat we deden logisch doet overkomen.

Een testgroep werd in een studie gevraagd om naar een cartoon te kijken met een potlood tussen hun tanden, wat hen dwong te lachen. Een andere testgroep werd gevraagd een potlood tussen hun lippen te nemen, zonder dat het potlood hun tanden raakte. Dit dwong hen om te fronsen terwijl ze naar dezelfde cartoon keken. De groep die werd gedwongen te lachen vond de cartoon grappiger dan de groep die werd gedwongen te fronsen.

In het echte leven kan dit gedrag grotere gevolgen hebben. Zelfs als we oprecht iets willen doen, zorgen omstandigheden of onze emoties ervoor dat we slechte beslissingen rationaliseren. Een paar voorbeelden:

• Niet solliciteren voor je droom job, uit angst afgewezen te worden en zeggen ‘Ik was toch niet echt van plan daar te gaan werken’.
• Niet vrij nemen op je werk om te reizen, en jezelf dan vertellen dat het niet nodig is om andere plaatsen te bezoeken.
• Over je budget gaan bij inkopen en jezelf troosten met het idee dat je veel hebt gekocht met korting.

In elk van de gevallen krijg je een beter gevoel op korte termijn, en neem je de gevolgen op lange termijn niet mee in rekening. Je kan later spijt krijgen van je beslissingen, maar op dit moment gaat het goed, en de incentive om op lange termijn te denken is erg klein.

Nu lijkt de reden achter je slechte beslissingen erg raar. Het is alsof je twee persoonlijkheden hebt die met elkaar in oorlog zijn en die je in verschillende richtingen trekken. Dat is precies wat er aan de hand is.

Een netwerk van drie hersenen

Wij mensen hebben drie soorten hersenen die alle drie erg verschillend zijn van elkaar. Mettertijd is een nieuw deel ontwikkeld bovenop het oudere deel van onze hersenen.

De eerst laag is beter gekend als de basale ganglia of “reptielenbrein”, en is het oudste van de drie. De basale ganglia is betrokken bij het controleren van bewegingen, maar ook bij motivatie, beloning en overlevingsdrang. Dat zijn allemaal goede functies, alleen is dit stuk van je brein tegen alle verandering en kan het koppig zijn als het gaat om suggesties uit andere delen van je hersenen.

Het volgende is het Limbische brein en focust vooral op emoties, geheugen, leren, motivatie, herinneringen en seksueel gedrag. Het limbische brein stelt je in staat om snel te reageren op basis van ervaringen en herinneringen. Deze emoties kunnen ons beschermen, maar kunnen ons ook op het verkeerde been zetten.

Het derde deel is de neocortex, het nieuwste deel van onze hersenen. De neocortex is vooral verantwoordelijk voor het bewust verwerken van informatie en stelt ons in staat om rationeel te redeneren. Het focust op complexe vaardigheden als creativiteit en taal en is het deel van de hersenen waar we onze evolutie aan te danken hebben.

Deze drie delen van onze hersenen werken samen en beïnvloeden onze gedachten en beslissingen. Jammer genoeg werkt het oudere, krachtige, deel van onze hersenen tegen als het gaat om wat het beste is voor ons.

Hoe je brein beslissingen neemt

Van zodra er zich een situatie voordoet werken de drie delen van je hersenen elk op hun eigen manier om een antwoord te vinden voor de situatie. Stel dat je een kamer inloopt en je ziet een chocoladetaart overgoten met een laag van gesmolten chocolade. Je reptielenbrein denk aan eten, terwijl je limbische brein je in staat stelt je in te beelden hoe het zou zijn om een hap te nemen van deze taart.

In tegenstelling met deze twee ziet je rationele neocortex een caloriebom en zegt ‘Wacht eens even, dit is niet goed voor me en ik ga vanavond al uit eten bij vrienden, waar er altijd meer dan voldoende nagerechten zijn’.

Vroeger, voor de moderne tijd, zou het slim geweest zijn om van de taart, of welk voedsel dan ook, te eten. Je wist immers nooit zeker wanneer je volgende maal zou zijn. Vandaag echter kan je niet zomaar meer alles eten wat je tegenkomt. Dat zou tot problemen leiden.

Welk deel van je hersenen wint dan uiteindelijk? Dat hangt af van de omstandigheden. Onderzoek aan de Princeton universiteit toont aan dat we impulsieve keuzes maken als het emotionele deel van het lichaam het wint van het logische.

Als je dicht bij een beloning komt, dan neemt het emotionele deel van je brein het over. Als een chocoladetaart je aanstaart kan het dus een dubbeltje op zijn kant worden.

Je emotionele brein kan zich maar moeilijk de toekomst voorstellen, hoewel je logische brein duidelijk de toekomstige gevolgen van je huidige beslissingen ziet. Ons emotioneel brein wil je creditcard leeghalen, een groot dessert eten en een sigaret roken. Ons logisch brein wil sparen voor de toekomst, gaan sporten en stoppen met roken.

Wanneer je iets ziet, voelt of ruikt dat je echt graag wil, dan is de verleiding te groot. Je gaat impulsief handelen omdat er dopamine vrijkomt in je hersenen. Als je hersenen nadien weer tot rust komen, heb je vaak spijt van je handelingen.

Sluit vrede in oorlogstijd

Met al deze verleidingen lijkt het er op dat jij en ik gedoemd zijn om te eten waar we zin in hebben, opportuniteiten voorbij te laten gaan en rijkelijk meer uit te geven dan ons budget toelaat. Wat kan je doen als je hersenen je tegen lijken te werken?

Wanhoop niet, er is ook goed nieuws.

Ten eerste worden we wijzer met het opgroeien. Onze cortex helpt ons om de beloningen uit te stellen in het voordeel van beloningen op lange termijn.  Bij kinderen is dit deel van de hersenen nog niet helemaal ontwikkeld. Daarom hebben kinderen het moeilijker dan volwassenen om een snoepje te weerstaan. In je adolescentie en je volwassen leven ontwikkeld de cortex en wint aan volwassenheid. Hierdoor kan de cortex beter communiceren met de andere delen van je hersenen.

Hoewel dat een verbetering is, laten we ons toch nog verleiden door die zak chips. Daarom zijn er een aantal methodes om je hersenen te helpen dat te doen dat je helpt op lange termijn.

1. Beheer je omgeving – Je hunkert het meest naar wat je ziet. Door de chocoladetaart te vervangen door verantwoorde en gezonde snacks moet je geen energie meer steken in het weerstaan van de verleiding. Je omgeving beheren werkt ook als je een belangrijk doel wil bereiken. Je omringen met like-minded mensen zorgt ervoor dat je scherp blijft zodat het eenvoudiger is om je te focussen op wat belangrijk is.

2. Zorg voor de basisbehoeften – Probeer, indien mogelijk, met je reptielenbrein en je limbische brein te werken in plaats van het tegen te werken. Zelfs al werken de oudere delen van je hersenen niet altijd in je voordeel, dan wil dat nog niet zeggen dat ze slecht zijn. De beste manier om ze te verzorgen is je energieniveau te onderhouden. Ben je moe, rust dan meer. Heb je honger? Zorg voor een verantwoorde maaltijd. Last van stress, doe iets om te ontspannen. Niet zorgen voor je energie doet deze dalen. Dat heeft een slechte invloed op je gemoed en op je vermogen om logisch te denken.

3. Verbind je doelen en je emoties – Onze emoties kunnen makkelijk ons vermogen tot logische deductie overmeesteren. Als je dus een nieuwe gewoonte wil ontwikkelen, koppel deze dan aan een emotie. Zet bijvoorbeeld, als je regelmatig vergeet te flossen, een herinnering aan hoe pijnlijk tandpijn kan zijn. Vind je het moeilijk om aan een project te werken, zoek dan manieren om het spannend te maken. De techniek van het spannend verhaal is hier een voorbeeld van. Je kan je ook inbeelden hoe je leven eruit zal zien als je dit project hebt afgewerkt.

4. Doe het gewoon – Als je nerveus bent, of bang om iets nieuw te doen dan spreek je vaak jezelf moed in. Hoewel dit goed is voor je zelfvertrouwen, op een gegeven moment moet je toch springen. We zijn immers geneigd om in onze comfortzone te blijven.

Persoonlijk was ik heel erg nerveus bij het publiceren van mijn eerste video. Ik probeerde mezelf wijs te maken dat het om de waarde gaat. En op een gegeven moment moest ik beslissen om mijn video te publiceren. Nu is het veel minder eng om en video te publiceren.

Onze beslissingen worden vaak gedreven door factoren buiten logica en redenering. Afleidingen en emoties kunnen ons ervan weerhouden om te bereiken wat we als doel hadden gesteld. Als jij er in slaagt om de verschillende delen van je hersenen te laten samenwerken en je doelen te dienen, dan ben je goed op weg om de weegschaal te laten overhellen in je eigen voordeel.

Laat weten wat jij denk van dit artikel in de reacties hieronder.

[related_post themes="flat"]